Uçak Pilotun Bedeninin Bir Uzantısı Olabilir Mi?

Frontiers in Human Neuroscience dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, uçakların iniş görüntülerini izlemek pilotlarda, “Ayna Nöron” sistemini diğerlerine nazaran daha fazla aktive ediyor.

9 pilotun ve 8 pilot olmayan kişinin katıldığı neroergonomik araştırmada, katılımcılara kokpitten uçakların iniş görüntüleri izlettirildi ve bu esnada beyin aktiviteleri gözlemlendi. Katılımcılardan izledikleri iniş görüntülerine bakarak uçağın iniş pistine olan mesafesini tahmin etmeleri istendi. Nöroergonomi, gündelik hayatın içinde gösterdiği davranışsal performanslar üzerinden insan beynini araştıran yeni bir disiplin. Bu araştırmada da görüldüğü üzere, gerçek yaşamda görülen durumlar üzerinden insan algısının, bilişsel yetilerinin ve motor işlevlerin altında yatan sinirsel mekanizmaları anlamaya çalışıyor. Pilotların uçakların inişi esnasında beyin dalgalarını inceleyen bu nöroergonomi araştırmasında, insanla çevrenin etkileşimini anlamak için mühim bir nörofizyolojik etken olan Ayna Nöron sistem, belli yetilerin gelişimine bağlı olarak algı-edim çiftinde görülen değişimleri yakalamak için kullanıldı.

Rajmohan ve Mohandas’a göre, Giacomo Rizzolatti ve meslektaşları tarafından keşfedilen Ayna Nöron sistemi, basitçe diğerlerinin edimlerini ve davranışlarını “aynalamak/kopyalamak” üzere özelleşmiş sinir grubunu ifade ediyor. Sosyal bilişsellik, dil, empati, zihin kuramı gibi nöro-bilişsel işlevlerde ve nöro-psikiyatrik bozukluklarda Ayna Nöron Sistemi’nin etkin olduğu bilinmektedir.

Bu araştırmada da Ayna Nöron sistemi pilotların algı-edim yetilerinin farklılaşmasını gözlemlemek için kullanıldı. Araştırma sonucunda, mu beyin dalgası ritimlerinin pilotlarda ve diğerlerinde farklı olduğu görüldü. Mu beyin dalgası ritimleri, kişi bizzat bir edimde bulunduğunda da bir başkasının bir edimde bulunduğunu gözlemlediğinde de baskılanır, bu yüzden Ayna Nöron sistemi etkinliğini gösterdikleri düşünülmektedir. Uçakların inişini izleyen pilotlarda mu’nun daha fazla baskılandığı görüldü, dolayısıyla pilotların Ayna Nöron sisteminin bu görüntüler sonucunda daha fazla aktive olduğu tespit edildi.

Pilotların bu yetisini ortaya koyan bu araştırma fenomenolojik bir sonuca varıyor. Uçağın pilotun bedeninin bir uzantısı olarak görülebileceğini iddia ederek bedenlerimizin Merleau-Ponty’ye referansla “dünya-da-oluş araçları” olduğunu öne sürüyor.