Uçak Pilotun Bedeninin Bir Uzantısı Olabilir Mi?

Frontiers in Human Neuroscience dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, uçakların iniş görüntülerini izlemek pilotlarda, “Ayna Nöron” sistemini diğerlerine nazaran daha fazla aktive ediyor.

9 pilotun ve 8 pilot olmayan kişinin katıldığı neroergonomik araştırmada, katılımcılara kokpitten uçakların iniş görüntüleri izlettirildi ve bu esnada beyin aktiviteleri gözlemlendi. Katılımcılardan izledikleri iniş görüntülerine bakarak uçağın iniş pistine olan mesafesini tahmin etmeleri istendi. Nöroergonomi, gündelik hayatın içinde gösterdiği davranışsal performanslar üzerinden insan beynini araştıran yeni bir disiplin. Bu araştırmada da görüldüğü üzere, gerçek yaşamda görülen durumlar üzerinden insan algısının, bilişsel yetilerinin ve motor işlevlerin altında yatan sinirsel mekanizmaları anlamaya çalışıyor. Pilotların uçakların inişi esnasında beyin dalgalarını inceleyen bu nöroergonomi araştırmasında, insanla çevrenin etkileşimini anlamak için mühim bir nörofizyolojik etken olan Ayna Nöron sistem, belli yetilerin gelişimine bağlı olarak algı-edim çiftinde görülen değişimleri yakalamak için kullanıldı.

Rajmohan ve Mohandas’a göre, Giacomo Rizzolatti ve meslektaşları tarafından keşfedilen Ayna Nöron sistemi, basitçe diğerlerinin edimlerini ve davranışlarını “aynalamak/kopyalamak” üzere özelleşmiş sinir grubunu ifade ediyor. Sosyal bilişsellik, dil, empati, zihin kuramı gibi nöro-bilişsel işlevlerde ve nöro-psikiyatrik bozukluklarda Ayna Nöron Sistemi’nin etkin olduğu bilinmektedir.

Bu araştırmada da Ayna Nöron sistemi pilotların algı-edim yetilerinin farklılaşmasını gözlemlemek için kullanıldı. Araştırma sonucunda, mu beyin dalgası ritimlerinin pilotlarda ve diğerlerinde farklı olduğu görüldü. Mu beyin dalgası ritimleri, kişi bizzat bir edimde bulunduğunda da bir başkasının bir edimde bulunduğunu gözlemlediğinde de baskılanır, bu yüzden Ayna Nöron sistemi etkinliğini gösterdikleri düşünülmektedir. Uçakların inişini izleyen pilotlarda mu’nun daha fazla baskılandığı görüldü, dolayısıyla pilotların Ayna Nöron sisteminin bu görüntüler sonucunda daha fazla aktive olduğu tespit edildi.

Pilotların bu yetisini ortaya koyan bu araştırma fenomenolojik bir sonuca varıyor. Uçağın pilotun bedeninin bir uzantısı olarak görülebileceğini iddia ederek bedenlerimizin Merleau-Ponty’ye referansla “dünya-da-oluş araçları” olduğunu öne sürüyor.

Öznur Karakaş
Boğaziçi Üniversitesi Mütercim Tercümanlık bölümünde lisans eğitimini tamamladı. Galatasaray Üniversitesi, ardından da Toulouse Jean-Jaures ve Prag Karlova Üniversite'lerinde felsefe yüksek lisans eğitimi aldıktan sonra Universitat Oberta de Catalunya'da Bilgi ve Enformasyon Toplumu doktora programına bağlı Disiplinlerarası İnternet Araştırmaları grubunda doktorasını tamamladı. Bilim ve teknoloji çalışmaları alanında doktora sonrası araştırmalarını sürdüren Karakaş; Deleuze çalışmaları, yeni materyalizm, posthümanizm, toplumsal cinsiyet, felsefe alanlarında çeşitli mecralarda çalışmalarını paylaşmaya devam ediyor.

1 YORUM

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

Son Yazılar

Tüyler Ürperten Hikayeler

Yalan haberler, günlük haber hayatımızda giderek daha yaygın hale geliyor. Peki bu haberler neden bazı yerlerde diğerlerine...

Afet Zamanlarında Çevirmenlik

İspanyolca ve İngilizce dillerinde mütercim tercüman ve sosyal bilimci Tülay Çağlıtütüncigil ile Öznur Karakaş'ın 20.02.2023 tarihinde afette...

Severance: Ayrıksanmanın Ayrıksanmasının Ayrıksanması

Severance, 2022 Emmy ödüllerine dram alanından aday gösterilen bilim kurgu dizisi... İşin açığı çok daha fazlası...

Descartes ve Yapay Zekâ

René Descartes, Yöntem Üzerine Konuşma kitabının beşinci bölümünde bir hayvanın ya da robotun zeki bir varlık olabilmesi...

Teşekkürler Proteo, Teşekkürler Yoldaş

Yazıda bir “okur grubunu”, bir “alıcıyı” varsaymayı hep yanlış bir şey saydım. Bu yüzden yazarken bir hitap...

Aynı Nehre İki Kez Girilir mi? Wittgenstein’a Karşı Herakleitos

Ludwig Wittgenstein bir keresinde arkadaşına "Ben dindar bir adam değilim, ama her sorunu dinî bir bakış açısıyla...

En Çok Okunanlar

Covid-19: Gerekçesiz Bir Acil Durumun Yarattığı İstisna Hali

Varsayımsal bir koronavirüs salgınına karşı alınan hummalı, irrasyonel ve...

İşe Yaramaz

Gençliğimden bu yana ara ara nükseden depresyondan muzdaribim. Bu...

Žižek: Koronavirüsü Karar Vermeye Zorluyor: Ya Küresel Komünizm Ya Orman Kanunları

Koronavirüsü paniği yayıldıkça, artık nihai bir seçim yapmamız gerekiyor:...

Bunları da beğenebilirsinHep güncel
Popüler