Sabahları Daha mı Unutkan Oluruz?

Unutkanlık günün hangi saatinde olduğumuza bağlı olarak değişkenlik gösterir mi? Bir şeyleri belli saatlerde daha mı çok unutuyoruz?

Bilim insanları, öğrenmenin ve hafızanın farklı düzeylerde beyinsel işlevlerle bağlantılı olduğunu ve normal sirkadiyen ritme göre günün belli saatlerinde hafıza ve öğrenme performansının değiştiğini zaten düşünüyorlardı. Ancak sirkadiyen sistemin öğrenme ve hafıza için elzem olduğu henüz kanıtlanamamıştı.

Stanford Üniversitesi’nden araştırmacılar, sirkadiyen sistemin düzenli işlememesinin hafızaya da zarar verdiğini göstermişti. Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan makalesinde biyolog Norman Ruby, sirkadiyen ritimleri bozulan hemstırların, “normal” hemstırların aksine çevrelerini hatırlayamadıklarını yazmıştı.

Bilim insanları, öğrenmenin ve hafızanın farklı düzeylerde beyinsel işlevlerle bağlantılı olduğunu ve normal sirkadiyen ritme göre günün belli saatlerinde hafıza ve öğrenme performansının değiştiğini zaten düşünüyorlardı. Ancak sirkadiyen sistemin öğrenme ve hafıza için elzem olduğu henüz kanıtlanamamıştı.

Neuroscience News’in haberine göre, Tokyo Üniversitesi Uygulamalı Biyolojik Kimya Bölümü’nden Prof. Satoshi Kida, farelerde hafızanın kazanılmasından sorumlu ilk geni tespit etti. Bunun da sirkadiyen ritimle hafıza arasındaki ilişkiyi daha iyi ortaya koyabileceği düşünülüyor.

Habere göre, unutmanın nedeni bir şeyi gerçekten öğrenmemiş olmanız veya mevcut bilgiyi anımsayamamanız olabilir. Bu ikisi, yani baştan öğrenmemiş olma ve öğrenilen bir şeyi anımsayamama birbirinden kolayca ayrılamadığından unutmanın biyolojisi de oldukça karmaşık bir süreç. Kida, bu ikisinin arasındaki farkı görmemizi sağlayan bir hafıza testi geliştirdi ve bunu genç, yetişkin erkek ve dişi farelerde test edildi.

Araştırmacılar, bu deney çerçevesinde, hafıza testleriyle farelerin birkaç dakika yeni bir nesneyi keşfetmesini sağladı. Daha sonra, testin “anımsama” aşamasında, araştırmacılar, aynı nesne yeniden gösterildiğinde farelerin ona ne kadar dokunduğunu gözlemledi. Fareler, daha önce gördükleri nesnelere daha kısa süre dokunurlar. Farelere aynı nesne günün farklı saatlerinde gösterilerek bunu ne derece anımsadığı test edildi. Aynı deney, sağlıklı fareler ve BMAL1’i olmayan farelerde tekrarlandı. BMAL1, pek çok başka genin ifadesini düzenleyen ve bedende gündüz uyandıktan hemen sonra az, gece uykuya daldıktan sonra fazla bulunan bir protein.

Normalde uyandıkları saatten hemen sonra nesneyi öğrenen ve normalde uykuya dalmadan hemen önce test edilen fareler nesneyi tanıdı. Ancak aynı anda, yani uyandıktan hemen sonra nesneyi öğrenen ama 24 saat sonra test edilen fareler nesneyi tanımadı.

Sağlıklı farelerde ve BMAL1’i olmayan farelerde benzer sonuçlar görüldü ama BMAL1’i olmayan fareler normalde uyandıkları saatten hemen önce daha bile unutkandı. Araştırmacılar sonuçların farelerin başka bir fareyi tanıma sürecinde de aynı olduğunu gözlemledi.

Fareler öğrendikleri ve bildikleri şeyleri, BMAL1 oranlarının normalde az olduğu, uyanmadan hemen önceki saatlerde anımsamıyordu. BMAL1’in anımsama sürecinde üstlendiği bu rol, beyinde hipokampüste yer alıyor. Normal BMAL1 proteini, dopamin reseptörlerinin aktive edilmesiyle bağlantılandırılıyor.

Kida’ya göre, “Bu BMAL1 güzergahı üzerinden anımsamayı teşvik edebilirsek, demans veya Alzheimer gibi hafıza bozukluklarında bunun ne şekilde uygulanabileceğini de göz önünde bulundurabiliriz.”

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

Son Yazılar

Tüyler Ürperten Hikayeler

Yalan haberler, günlük haber hayatımızda giderek daha yaygın hale geliyor. Peki bu haberler neden bazı yerlerde diğerlerine...

Afet Zamanlarında Çevirmenlik

İspanyolca ve İngilizce dillerinde mütercim tercüman ve sosyal bilimci Tülay Çağlıtütüncigil ile Öznur Karakaş'ın 20.02.2023 tarihinde afette...

Severance: Ayrıksanmanın Ayrıksanmasının Ayrıksanması

Severance, 2022 Emmy ödüllerine dram alanından aday gösterilen bilim kurgu dizisi... İşin açığı çok daha fazlası...

Descartes ve Yapay Zekâ

René Descartes, Yöntem Üzerine Konuşma kitabının beşinci bölümünde bir hayvanın ya da robotun zeki bir varlık olabilmesi...

Teşekkürler Proteo, Teşekkürler Yoldaş

Yazıda bir “okur grubunu”, bir “alıcıyı” varsaymayı hep yanlış bir şey saydım. Bu yüzden yazarken bir hitap...

Aynı Nehre İki Kez Girilir mi? Wittgenstein’a Karşı Herakleitos

Ludwig Wittgenstein bir keresinde arkadaşına "Ben dindar bir adam değilim, ama her sorunu dinî bir bakış açısıyla...

En Çok Okunanlar

Covid-19: Gerekçesiz Bir Acil Durumun Yarattığı İstisna Hali

Varsayımsal bir koronavirüs salgınına karşı alınan hummalı, irrasyonel ve...

İşe Yaramaz

Gençliğimden bu yana ara ara nükseden depresyondan muzdaribim. Bu...

Žižek: Koronavirüsü Karar Vermeye Zorluyor: Ya Küresel Komünizm Ya Orman Kanunları

Koronavirüsü paniği yayıldıkça, artık nihai bir seçim yapmamız gerekiyor:...

Bunları da beğenebilirsinHep güncel
Popüler