Bilim insanları, beyin aktivitesini izleyen ve belli beyin bölgelerini uyaran bir sırt çantası geliştirdi. Bu ilerleme, Parkinson hastalığı veya travma sonrası stres bozukluğu gibi rahatsızlıkların laboratuvar ortamı dışında, gerçek yaşamda gözlemlenmesine izin verecek.
Normalde, beyin taraması yapmak için geniş bir mekân ve pahalı cihazlara ihtiyaç duyuyoruz. Bu amaçla kullanılan işlevsel manyetik rezonans görüntüleme (FMRI) tarayıcılar kamyonet büyüklüğünde ve fiyatları 1 milyon dolardan fazla. Ayrıca hastaların bu tarayıcının içinde bir saat kadar hareketsiz durması gerekiyor.
Transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS) aleti de sabit, hastaların laboratuvarda yarım saat kadar hareketsiz kalmalarını gerektiriyor.
Kaliforniya Üniversitesi’nden araştırmalar bu taramaları gerçekleştirmek için daha pratik bir yol arıyorlardı. Bu amaçla sırt çantası formunda, taşınabilir bir tarayıcı geliştirildi.
4 kiloluk bir sırt çantasından, kişinin kafatasına doğru bir çubuk uzanıyor. Bu çubuk, hastanın beynine yerleştirilmiş bir implantla temasa geçiyor. Sırt çantasında ise implanttan gerçek zamanlı veriler alan monitörler var. Yapılmak istenen deneye göre hastanın beyin ve beden etkinliklerini ölçmek için ekstra aygıtlar takması gerekebiliyor: yüzeyde beyin etkinliklerini gözlemleyen elektrotlara sahip bir kafatası elektroensefalografisi, göz hareketlerini takip eden sanal gerçeklik gözlükleri veya kalp atışlarını ve nefes alışverişini ölçen aygıtlar. Bu bilgilerin tamamı implanttan alınan sinyallere göre senkronize oluyor.
UCLA’da sinirbilimci olarak çalışan Zahra Aghajan, “Bunun güzelliği, eş zamanlı pek çok bilgi akışı elde etmeniz” diyor.
Laboratuvar ortamında çantanın, hastalar hareket halinde dahi olsa beyin etkinliğini ölçtüğü ve pek çok beyin bölgesini uyardığı görüldü. Ayrıca fMRI makinesinin elde ettiği verileri toplayabildiği ve beyni TMS gibi uyarabildiği de görüldü.
Laboratuvar ortamına bağımlı olmayan hastanın hareket halinde ve başkalarıyla etkileşim içinde beyinsel işlevlerinin böylece gözlemlenebilir olması önemli. Ancak bu aleti sadece beyin implantı takılmış hastalar kullanabiliyor. Dünyada 150.000 civarı kişi bu implantlara sahip. Doktorlar, bunları Parkinson hastalığı, epilepsi gibi rahatsızlıkları gözlemlemek için kullanıyor.
Sırt çantasının yazılımı ve prototipi araştırmacılar tarafından paylaşıldı. Böylece diğer sinirbilimcilerin de laboratuvar ortamı dışında hastalarının beyinsel etkinliklerini gözlemleyebilmeleri amaçlanıyor.
