11 Şubat Uluslararası Bilimde Kadınlar ve Kız Çocukları Günü’nde 17. yüzyılda yaşamış bu etkileyici bilim kadınını analım istedik.
“Zamanımı böcekleri inceleyerek geçirirdim. Öncelikle Frankfurt’ta memleketimdeki ipek böcekleriyle başladım. Diğer tırtılların güzel kelebeklere veya güvelere dönüştüklerini, ipek böceklerinin de bunu yaptığını fark ettim. Sonra dönüşümlerini takip etmek için bulabildiğim bütün tırtılları toplamaya başladım”.
Tırtıllar, Kelebekler (Arsenura armida) ve Çiçek (Pallisaden Boom: Erythrina fusca), 11. Çizim, Metamorphosis Insectorum Surinamensium (1705)
Frankfurt doğumlu Maria Sibylla Merian natüralist, entomolojist ve botanik çizeriydi. Surinam’a gezilerinde karşılaştığı bitkileri ve böcekleri çizdi. Aşağı yukarı 186 böcek türünün yaşam döngüsünü kaydetti ve kaleme aldı. Bu eserleri metamorfozun tabiatını gözler önüne serdi. Kelebeklerin yaşam döngüsü üzerine çalışmalarından önce pek çok kişi bu hayvanların “çamurdan doğduğuna” inanıyordu. Çalışmalarını zamanının bilim dili olan Latince değil Almanca kaleme aldığından böceklerde metamorfoza ilişkin çarpıcı keşifleri çağdaşı bilim insanları tarafından göz ardı edildi.
Kurbağanın ve mavi çiçeğin metamorfozu. 1701-1705. Kağıt üzerine suluboya ve guvaş. Kaynak: Minneapolis Art Enstitüsü (Mia).
Surinam’a kendi kaynaklarıyla, resmi olmayan geziler düzenlemesi o zamanın kodlarına göre kadınlardan beklenmeyen bir davranıştı. Zaten daha on üç yaşında botanik ressamı olan üvey babası Jocab Marrel’in etkisiyle böcekleri ve bitkileri resmetmeye başlamıştı.
“Zamanımı böcekleri inceleyerek geçirirdim. Öncelikle Frankfurt’ta memleketimdeki ipek böcekleriyle başladım. Diğer tırtılların güzel kelebeklere veya güvelere dönüştüklerini, ipek böceklerinin de bunu yaptığını fark ettim. Sonra dönüşümlerini takip etmek için bulabildiğim bütün tırtılları toplamaya başladım”, diyor Merian Metamorfoz kitabının önsözünde.
Metamorphosis Insectorum Surinamensium (1705) adıyla yayımlanan bu kitapta Merian 1699 yılında, Amsterdam şehrinden aldığı fonla küçük kızıyla çıktığı Surinam gezisinde topladığı örnekleri sergiler. Öncesinde 1675, 1677 ve 1680 yıllarında gravür derlemeleri yayımlamış, 1685 yılında kocasını terk ederek dini bir komüne yerleşmiştir. Tek başına seyahat eden, bilimsel çizimleriyle geçimini sağlayan, zamanının toplumsal cinsiyet kodlarının dışına çıkmış bir kadındır Merian.
- Başlıktaki görsel: Cacao (1705) Surinam’ın böcekleri cildinden alınmıştır.