Yüzüklerin Efendisi’nin, üstelik de Amazon Prime tarafından dizisinin çekileceği haberi Tolkien hayranı herkes gibi beni de heyecanlandırdı. İlk haber 2017’de gelmişti, Kasım ayında dizi haklarının Tolkien Estate’ten satın alındığını öğrendik. Ancak bu haberin ardından uzun süren bir sessizlik dönemi başladı, ta ki Şubat 2019’a kadar. Bu tarihte Amazon, resmi Twitter hesabından önce J.R.R. Tolkien’ın bir ifadesini alıntılayarak “I wisely started with a map”, yani “Akıllıca olanı yapıp bir haritayla başladım” şeklinde bir tweet attı, sonrasında ise interaktif bir harita paylaştı. Bu haritaya yakından bakıldığında Númenor’u görmek pek çok kişi için oldukça şaşırtıcıydı. Aragorn’un gençlik dönemini göreceğimizi düşündüğümüz dizinin, işi Aragorn’un atalarına kadar götürecek olması pek çoğumuz için beklenen bir şey değildi.
- İlk Görsel
2021’in Ağustos ayına gelindiğinde Amazon, LOTR On Prime hesabından atılan bir tweet ile diziden ilk görüntüyü paylaştı:
Bu tweet’te dizinin yayın tarihi de verilmiş oldu; 2 Eylül 2022. Ek bir bilgi olarak bu tarihin, eserin yazarı J.R.R. Tolkien’ın 49. ölüm yıldönümü olduğunu da belirteyim.
Görselin bize anlattıkları
Paylaşılan görsel oldukça geniş bir alanı kapsıyor, belli ki burası “Tirion”; yüksek Elflerin, yani Aman’a gelen grubun 2. Klanı olan Noldor elflerinin şehri. Görselde ilk dikkat çeken şey arka plandaki 2 ağaç, bunların Telperion ve Laurelin olduğu açık. Paylaşılan görselde Telperion gümüş, Laurelin ise altın renginde parıldıyor. Ulu ağaçların ışıklarını henüz kaybetmemiş olması bize görüntünün 1. Çağ’ın öncesine, yani Ağaçlar Çağı’na ait olduğunu söylüyor.
Ağaçlar Çağı, aralarında Valar-Melkor savaşı ve Silmarillerin yapılması gibi oldukça önemli olaylara sahne olmuş, Telperion ve Laurelin 1. Çağ henüz başlamamışken yok edilmişti.
Peki şu durumda dizi 1. Çağ’ın da gerisine gidip hikayeyi oradan mı başlatacak?
Detaylar bilinmemekle beraber alınan telifin 2. Çağ ile sınırlı olduğu daha önce paylaşılmıştı. Konuyu yakından takip edenlerin üzerinde en çok uzlaştığı ihtimal görüntünün, dizide yer verilecek olayların öncesini anlatan bir açıklamaya ait olduğu şeklinde. İzleyenler hatırlayacaktır, Peter Jackson da Yüzüklerin Efendisi’nin birinci filmi olan Yüzük Kardeşliği’ni yaklaşık 7 dakikalık bir açılış konuşması (opening monologue) ile başlatmıştı. Burada Galadriel (Cate Blanchett) Bilbo’nun doğum günü ile başlayan olayların öncesini, daha doğru bir ifadeyle Sauron’u, güç yüzüklerinin yapılmasını ve Tek Yüzük’ün kayboluşunu özet şekilde anlatıyordu.
Gelelim diziye, elimizdeki bilgiler dizinin 1. Çağ’ın ötesinden başlamasının mantıksız (sinopsis) ve dahi sözleşmeye uygun olmadığını söylüyor. O halde bu görüntü neyin nesi?
Görüntü ile ilgili ikinci bir görüş ise şöyle; bilindiği kadarıyla dizinin ilk iki bölümü stand alone şekilde çekilecek, yani dizinin geri kalanı ile direkt bağlantılı değil. Daha çok dizide geçecek olayların daha anlaşılır olmasını sağlamak adına bir tür prologue, yani önsöz ya da ön bilgi işlevini görmek üzere planlanmış. Her bir bölüm 90 dakika sürecek, yani toplamda 3 saat. Bu süre, 1. Çağ’da geçen olayları özetlemek üzere çekiliyor ve görsel de bu ön bilgilendirme bölümlerine ait şeklinde bir iddia oldukça akla yatkın. Böyle bir ön bilgilendirme, kitapları okumamış kişiler için elzem, öte yandan ilgilisi için de oldukça faydalı. Telif haklarının detaylarını bilmiyoruz ancak böyle bir geri dönüşün genel anlatıyı destekleyeceği ortada, dolayısıyla Tolkien Estate’in bu tip bir esnekliği sözleşmeye dahil etmiş olması kuvvetle muhtemel.
Görselin bir diğer önemli detayı ise sırtı dönük karakter. Pek çok kişiye göre bu bir Elf, eğer durum buysa, bu Elf hem Ağaçların Çağı’nda hem de 2. Çağ’da (ve üçüncüde) yaşamış bir Elf olan Galadriel olabilir. Diğer tahminler ise bunun Sauron ya da Olorin, yani herkesin bildiği adıyla Gandalf olabileceği yönünde.
- Tanıtım Videosu
19 Ocak 2022 tarihinde ise dizinin ilk tanıtım videosu Rings of Power yani Güç Yüzükleri adıyla paylaşıldı. Video esasen bir tanıtım videosu olmaktan ziyade bu ismi paylaşma amacı güdüyor.
Öncelikle şunu belirtmek isterim, 1 dakikalık videoda gördüğümüz şeylerin neredeyse tamamı gerçek ve el üretimi, yani animasyon değil. Kızgın şekilde ahşap üzerine dökülen eriyik madde yüzüğü oluşturuyor, üzerinde rünleri görmek mümkün. Sonrasında dizinin adını, yani Rings of Power yazısını görüyoruz. Dizinin isminin Yüzüklerin Efendisi olmayacağı biliniyordu ancak ne olacağı açıklanmamıştı. 2. Çağ’ın en önemli olaylarının başında güç yüzüklerinin yapılması geliyor; o yüzden de isim, dizi için oldukça uygun olmuş.
Bana öyle geliyor ki uzun süren bekleyiş nedeniyle (ilk duyurunun üzerinden 5 sene gibi bir zaman geçti), insanlar gereğinden fazla eleştirel bir tutum sergiliyor. Ancak şunun da hakkını vermek gerekir, hepimizin heyecanla beklediği şey diziyle ilgili neredeyse hiçbir şey söylemeyen bu video değildi, bu anlamda tam bir hayal kırıklığı olduğunu kabul etmek gerekiyor. Daha da ileri giderek, Ağustos 2021’de paylaşılan görselin daha çok bilgi / spekülasyon malzemesi verdiğini söylemek isterim.
Video ile ilgili en çok karşılaştığım rahatsızlık seslendirme. Bu eleştiriyi anlıyor olmakla beraber (pek çok kişi gibi Cate Blanchett’ı duymayı beklerdim), Morfydd Clark’ın Galadriel’in gençliğini canlandıracak olması bunun pek de mantıklı bir eleştiri olmadığını ortaya koyuyor aslında. Yani artık yeni sese alışsak iyi olur.
- Sözleşmenin Kapsamı ve Telif Detayları
Takip edenler bilir, Amazon, LOTR’un televizyon hakları için Tolkien Estate’e 250 milyon dolar ödedi ve sözleşmede en az 1 milyar dolar değerinde 5 sezonluk bir dizi serisi yapılacağı taahhüt edildi.
Gelelim elimizdeki bilgilerin dizi hakkında neler söylediğine. Öncelikle şunu belirtelim, Amazon Prime’ın çekeceği dizi daha önce Peter Jackson tarafından çekilen filmlerin yeniden uyarlaması değil. Üçleme şeklinde çekilen film, Güneş’in 3. Çağın’da geçiyor; bu çağ genel olarak Elf’lerin soluşunu ve Sauron’un Yüzük Savaşı’nda yenilmesini kapsar. Dizi ise Güneş’in 2. Çağ’ında, yani Son İttifak Savaşı, güç yüzüklerinin yapılması (Sauron’un tek yüzüğü yapması) ve Númenor’un çöküşü gibi olayların yaşandığı çağda geçiyor olacak. Daha kolay anlaşılması bakımından şu örneği vereyim, Sméagol (Gollum) tek yüzüğü bulduğunda Sauron onu kaybedeli neredeyse 2000 yıl olmuştu, yani dizi ve filmlerde geçen olaylar arasında binlerce yıl var.
Dizi 2. Çağ’da geçecek demiştim, zaten alınan telifin de bu çağ ile sınırlı olduğu gelen haberler arasında. 2. Çağ yaklaşık 3500 yıl sürüyor. Ocak 2021’de paylaşılan sinopsisten anlaşıldığı kadarıyla olaylar Morgoth’un düşüşü ve başkumandanı Sauron’un ortaya çıkmasıyla başlıyor.
En az 5 sezon sürecek dizinin, gerek bütçesi gerekse prodüksiyon kapsamı bakımından gelmiş geçmiş en büyük TV dizisi olacağı tahmin ediliyor. Hali hazırda ödenmiş olan 250 milyon dolarlık telifin yanı sıra, ilk sezonun bütçesi 450 milyon dolar olarak duyuruldu. Bir karşılaştırma yapacak olursak, Game of Thrones için harcanan para (sezonuna göre değişmekle beraber) bölüm başına yaklaşık 10 milyon dolar. Toplam 73 bölüm var, zenginin malı züğürdün çenesini yorarmış noktasına gelmek istemediğimden gerekli hesaplamayı size bırakıyorum. Çok özetle Amazon LOTR dizisi telif ve ilk sezon bütçesiyle çoktan bu tutara ulaşmış görünüyor.
- Peki neleri göreceğiz?
Dizinin geçeceği yerler arasında Númenor, Dumanlı Dağlar, Elf başkenti Lindon yer alıyor. Hikayenin ana hatları şöyle olacak gibi görünüyor: bir tarafta Sauron ve ona karşı Elf’ler, İnsanların (Númenor’dan sürülen Isildur ve Anárion) Gondor ve Rohan’ı, Elrond ’un ise Rivendell’i kurması, güç yüzüklerinin yapılması ve elbette Son İttifak Savaşı.
Fellowship of Fans’in iddiasına göre dizide Númenorlular ve Orklar arasında büyük bir savaş yer alacak. Ancak bu savaşın Sauron’un ortaya çıkmasından önce mi yoksa sonra mı olacağı belli değil. 2. Çağ’da Sauron’un Númenorlular tarafından hezimete uğratıldığı bir savaş var ancak bunun ilk sezonda yer alması beklenen bir şey değil.
Orta Dünya’da ilk kez 3. Çağ’da görülen Hobbit’lerin bu dizide yer alacak olması yeterince anlamsızken bir de bu hobbitlerin hepsinin “beyaz” olmayacağı anlaşıldı. Kapsayıcılık ve temsil gibi kaygılarla “zenci” Hobbit’lerin diziye eklenmesi bana göre büyük sorun. Zira Orta Dünya Tolkien tarafından kitaplardaki haliyle yaratıldı, çok sayıda beğeneni olan esere, üstün beyaz ırk, -genellikle- pasif kadın karakterler barındırması, bilindik iktidar ilişkilerini tekrar etmesi bakımından pek çok eleştiri yöneltildi ki şahsen hepsine katılıyorum. Ancak bana göre Orta Dünya Orta Dünya’dır, onu değiştirmek yerine yeni hikayeler yazarken daha kapsayıcı olmaya dikkat etmek, eşit temsil konusunu yeni üretimlerde dikkate almak daha doğru olacaktır.
Son olarak şunu belirteyim, Güneş’in 2. Çağ’ı Tolkien tarafından 1. Çağ (Silmarillion) veya 3. Çağ (Yüzüklerin Efendisi) gibi detaylı anlatılmıyor. Belki biraz da bu nedenle sözleşme, senaryoda oluşabilecek boşlukların eserle çelişmeyecek şekilde doldurulabilmesine izin veriyor. Dolayısıyla 2. Çağ’da yer almamasına rağmen Hobbit’lerin diziye eklenmesi, Peter Jackson’ın üçlemesi sayesinde belli bir izleyici kitlesine ulaşmış hikayeyi, diziyle daha bağlantılı yapmak amacıyla (ve tabii sözleşme de izin verdiği için) tercih edilmiş gibi görünüyor.
- Karakterler ve oyuncular
Elrond’a hayat veren Hugo Weaving’in dizide olmayacağı kesinleşmiş olsa da, film serisinde yer alan diğer pek çok oyuncunun dizide de yer alacağı (gençlikleri farklı oyuncular tarafından canlandırılacak olsa da) biliniyor. Ek olarak (ve neyse ki) Galadriel ve Gandalf rolleri için Cate Blachett ve Sir Ian McKellen ile anlaşmaya varıldı. Buna sevinmemin çeşitli sebepleri var ve bunlardan belki de en önemlisi film üçlemesini izlemiş insanların zihinlerinde belli rollerle özdeşleşmiş oyuncuların olması. Kendi adıma konuşmam gerekirse, ne Elrond’u ne Gandalf’ı ne de Galadriel’i başka türlü hayal etmek istemem.
Dizide güçlü kadın karakterlerin olduğu söyleniyor. 2. Çağ’da yaşamış kadınlar arasında en çok görmeyi istediğim kişi, Númenor’un ilk kadın hükümdarı Tar-Ancalima. Elf dilinde Emerwen Aranel yani Çoban Prenses adıyla da bilinen Ancalima, kendi bildiğinden asla vazgeçmeyen hatta oldukça inatçı bir karakter. Onu dizide görmek ilginç olur diye düşünüyorum.
Bir diğeri ise Elendil’in soyundan prenses Silmariën. Orta Dünya’da varlığını sürdürebilmiş, Arnor ve Gondor Krallıkları’nı kuran Númenorlular ve elbette Aragorn onun soyundan. Kendisinden çokça bahsedilmediği için nasıl bir hikayeyle eklenebilir bilmiyorum ancak dizide onu görmeyi gerçekten çok isterim.
Son olarak elbette Orta Dünya’nın en güçlü elflerinden Galadriel, yani Lothlórien’in Hanımı. (bilmeyenler için not: kızı Celebrían 3. Çağ’da Elrond ile evlendi ve bu evlilikten Elladan, Elrohir ve Arwen adında 3 çocukları oldu. Dolayısıyla Galadriel Elrond’un kayınvalidesi, Arwen’in ise anneannesi oluyor).
Ömrü Ağaçların Çağı’nda başlayan Galadriel, diğer bir ismiyle Işığın Hanım’ı, 3. Çağın 3021 yılında gri limanlara giderek Arda’yı terk etti. Böylesine uzun bir zaman Orta Dünya’da kalmış olan Galadriel’in 2. Çağ’da neler yaptığı düşünüldüğünde ilk akla gelenler: eşi Celeborn ile Lindon’a gelişi, 3. Çağda Moria Madenleri adıyla bilinen Khazad-dûm ve Dumanlı Dağlar yakınlarındaki Eregion’da geçirdiği zamanlar ve tabii ki güç yüzüklerinin yapılması sırasında yaşananlar. Elfler için yapılmış üç güç yüzüğünden Nenya, yani suyun yüzüğü ona aitti.
1. Çağ kadın karakterler açısından daha zengin. Oradan çeşitli eklemeler yapılacak diye düşünülebilir. Kadın temsili her ne kadar önemli olsa da politik doğruculuk saikiyle (eserin ruhuna uygun olmayan) karakterler ve hikayeler eklemek de zorlama olacaktır.
- Çekimler Nerede Yapılıyor?
Çekimler için Birleşik Krallık’a ek olarak tıpkı filmde olduğu gibi yine Yeni Zelanda tercih edilmiş. Bunda Yeni Zelanda coğrafyasının Orta Dünya için uygun olmasının yanı sıra, hükümetin Amazon’a sağladığı %20’lik vergi indirimi gibi kimi kolaylıkların da payı var elbette. Ne var ki pandemi her şey gibi dizinin de ön prodüksiyon çalışmalarını, dolayısıyla çekimlerini olumsuz etkiledi. Bilindiği üzere bu ülke 2020 senesinde pandemi nedeniyle sınırlarını kapatmıştı. Bu nedenle ara verilen çalışmalar yıl sonuna doğru yeniden başladı. Dizi oyuncularının neredeyse yarısı İngiliz ve bu oyuncuların 2 yıla yakın süre Yeni Zelanda’da kalmak zorunda kaldığı söylentiler arasında.
- Yayın tarihi
Dizi 2 Eylül 2022 tarihinde yayınlanmaya başlanacak. Her hafta yeni bir bölüm izleyeceğiz, yani bütün bir sezon tek seferde yüklenmeyecek. Her sezon 8 bölüm olacak, ilk sezonun ilk iki bölümü J. A. Bayona, sonraki iki bölümü Wayne Che Yip, son iki bölümü ise Charlotte Brändström tarafından çekilecek. J.R.R. Tolkien kitabı yazarken İngiltere coğrafyasından esinlendiği için Tolkien Estate çekimlerin tamamının Birleşik Krallık’ta gerçekleşmesini istese de çekimler yukarıda da belirtildiği gibi büyük ölçüde Yeni Zelanda’da gerçekleşecek.