Irak’ta Şanidar mağarasında kazı yapan arkeologlar, 60.000 ila 70.000 yıl önce kasten gömüldüğü düşünülen bir Neandertal iskeleti buldu.
Neandertallerin ölülerini gömdüğü bir süredir konuşuluyordu. 100 yıldan uzun süre önce, arkeologlar Fransa’nın güney batısında yer alan La Chapelle-aux-Saints mağarasına gerçekleştirdikleri kazıda muazzam bir keşifte bulunmuşlardı: bozulmamış bir Neandertal mezarı.
Zamanın kazı yöntemleri iyi olmadığından, o günden itibaren bulunan yirmiye yakın Neandertal mezarına şüpheyle yaklaşılmış, bunların mezar değil çeşitli sebeplerle oluşmuş çöküntüler olabileceği düşünülmüştü. Ancak 2014 yılında, Archéosphère şirketinden Cédric Beauval ve Fransa Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi’nden William Rendu’nun gerçekleştirdiği bir araştırmada, La Chapelle-aux-Saints yeniden araştırılmış ve mezarların gerçek olduğu görülmüştü. Araştırmacılar, bu mezarların doğal bir çöküntü değil Neandertaller tarafından ölü gömmek için kasten açılmış olduğunu iddia etti. Ancak Rendu bunun yaygın bir pratik olmadığını düşünüyordu, 2011 yılında Roc de Marsal’da Neandertal mezarı olduğu iddia edilen yerin tekrar incelenmesi, bunun doğal bir çöküntü olduğunu gösterdi. Bu bulgu daha sonra da doğrulandı.
“Bazı bölgelerde yaşayan Neandertaller, çok özel durumlarda, bu tarz ölü gömme pratiklerinde bulunuyorlardı”, dedi Rendu.
70.000 yıl önce kasten gömüldüğü düşünülen bir Neandertal iskeleti bulundu.
Ancak yeni bir araştırma bunun sanıldığından daha yaygın bir pratik olduğunu ortaya koyuyor. Irak’ta çalışan arkeologlar, 60.000 ila 70.000 yıl önce kasten gömüldüğü düşünülen bir Neandertal iskeleti buldu.
İlk olarak 1950’lerde ve 1960’larda Kuzey Irak’ta Şanidar mağarasında yapılan kazıda Neandertallerin ölülerini bir ritüel yaparak gömdüğüne dair kanıtlar ortaya çıkmıştı. Bulunan on iskeletten birinin etrafındaki toprakta polen parçaları olduğundan bu mezarlara “Çiçekli Defin” denmişti. Bu polen parçaları 30 ila 45 yaşında bir erkeğe ait olan kemiklerin çiçeklerle gömüldüğünün düşünülmesine neden olmuştu. Bu durum ise Neandertallerin ölülerini gömerken çiçek bırakma ritüelini icra etmiş olabileceğini gösteriyordu. Ancak bu yoruma da karşı çıkanlar oldu. Polen parçalarını pekala bir hayvan da taşımış olabilirdi.
Bu kazılarda Çiçekli Defin’e yakın bir yerde yetişkin bir Neandertalin üst gövdesi bulundu. Stratigrafik kanıtlar bu Neandertalin kasten gömüldüğünü gösteriyor.
Bölgede kazılar 2014 yılında yeniden başlatılmış, ancak İŞİD’in bölgede aktif olmasından ötürü ertelenmişti. 2016’da arkeologlar bir kaburga kemiği bulmuş, 2018 yılında da kafatasına ulaşılmıştı. İskeletin büyük bir kısmı 2019 yılında kazılabilmişti.
Bu kazılarda Çiçekli Defin’e yakın bir yerde yetişkin bir Neandertalin üst gövdesi bulundu. Stratigrafik kanıtlar bu Neandertalin kasten gömüldüğünü gösteriyor.
Cambridge Üniversite’sinden Emma Pomeroy, “Bundan oldukça eminiz”, diyor.
Araştırmalar bu kemiklerin 70.000 yaşında olduğunu gösteriyor. Dişlerinden bu Neandertalin orta yaşlı olduğu anlaşılıyor.
İskeletin gövdesinin üst kısmının büyük bir kısmı bulundu. Sırt üstü uzanan cesedin sol eli başının yanı başında kıvrılmış halde gömüldüğü görüldü. Bu haliyle ölünün uyur gibi yatırıldığı görülüyor. Başının yanında bulunan büyük bir taşın mezarı işaretlemek için kullanılmış olabileceği düşünülüyor.
Şanidar Z olarak adlandırılan bu mezar, hemen yanı başında bulunan fetüs pozisyonundaki Çiçekli Defin’den epey farklı. Bu iskeletler birbirlerine çok yakın olduğundan ve Şanidar Z ve Çiçekli Defin de dahil olmak üzere dört iskeletin kasten bu şekilde yatırıldığı düşünüldüğünden bir gömme ritüelinin icra edildiğine inanılıyor.
“Yeni kazı, bu cesetlerin bir kısmının, mağaranın zemininde akan suyun açtığı bir kanal üzerine yatırıldığını gösteriyor, bu kanalın mezarları derinleştirmek için kasten kazıldığı görüldü,” diyor Cambridge Üniversitesi’nden arkeolog Graeme Barker.
“Şanidar Z’nin kasten gömüldüğünü öne süren ciddi kanıtlar var”.
- Ana görsel: Şanidar Z’nin kemikleri.